Mỗi màu sắc quanh ta đều góp phần tạo nên cảm xúc, ký ức và cách chúng ta nhìn thế giới. Thế nhưng, với nhiều người, việc phân biệt màu sắc lại là thử thách đối với họ. Bạn có từng thắc mắc mù màu đa sắc là gì không? Bạn có biết ai mắc phải bệnh lý này không? Hãy cùng Phùng Huy Hòa BUTITAN khám phá để hiểu rõ hơn về tình trạng thị giác đặc biệt này và cách sống trọn vẹn dù thị giác màu không hoàn hảo.
Mù màu đa sắc là gì?
Khi hỏi mù màu đa sắc là gì, bạn hãy hình dung một người vẫn nhìn thấy cảnh vật rõ ràng. Nhưng những gam màu lại hòa trộn hoặc biến đổi khác lạ.
Mù màu đa sắc không chỉ đơn thuần là không thấy một màu cố định. Đó là sự rối loạn nhận biết nhiều nhóm màu cùng lúc. Thông thường, võng mạc của chúng ta có ba loại tế bào nón giúp cảm nhận. Đó là đỏ, xanh lá và xanh dương.
Khi một hoặc nhiều loại tế bào nón bị suy yếu hoặc thiếu, bộ não nhận tín hiệu sai lệch. Chúng khiến màu sắc mất đi độ chính xác.
Người mắc mù màu đa sắc có thể thấy đỏ lẫn xanh giống nâu, hoặc khó phân biệt xanh dương và tím.
Dù không gây mù lòa, tình trạng này ảnh hưởng sâu sắc đến học tập, công việc, thậm chí cảm xúc. Từ việc chọn quần áo phù hợp đến phân biệt tín hiệu đèn giao thông, tất cả đều trở nên thật đặc biệt.
Phân loại mù màu đa sắc
Để hiểu rõ mù màu đa sắc là gì, Phùng Huy Hòa BUTITAN sẽ phân loại cụ thể để bạn hình dung rõ hơn cách tình trạng này biểu hiện.
Trước hết, xét theo nguyên nhân, mù màu đa sắc bẩm sinh thường bắt nguồn từ đột biến gen lặn trên nhiễm sắc thể X. Đó cũng là lý do khiến tỷ lệ ở nam giới cao hơn.
Trong khi dạng mắc phải có thể xuất hiện sau chấn thương, bệnh lý võng mạc. Hoặc do tác dụng phụ của một số loại thuốc.
Nhìn ở góc độ phạm vi rối loạn màu sắc, có người chỉ kém nhạy với một vài nhóm màu. Nhưng cũng có trường hợp toàn bộ phổ màu bị ảnh hưởng. Chúng khiến cảnh vật như được phủ một lớp xám mờ.
Sự khác biệt đó liên quan trực tiếp đến mức tổn thương của các tế bào nón trên võng mạc. Tùy loại nón cảm nhận đỏ, xanh lá hay xanh dương bị suy yếu mà người bệnh sẽ gặp khó khăn trong việc phân biệt từng dải màu riêng biệt.
Mức độ ảnh hưởng của mù màu nhẹ và nặng
Và cuối cùng, nếu xét theo mức độ tác động đến đời sống, thì mù màu đa sắc dao động từ nhẹ, cho đến nặng. Nếu như mù màu đa sắc nhẹ chỉ gây chút bối rối khi chọn quần áo, thì mù màu nặng có thể trở thành rào cản thực sự trong học tập hay các nghề nghiệp đòi hỏi thị giác màu chuẩn xác như lái xe, thiết kế hay y khoa.
Mỗi phân loại phản ánh một trải nghiệm khác nhau, nhưng tất cả đều cần được nhìn nhận bằng sự cảm thông và hỗ trợ. Cốt để người bệnh có thể thích nghi và sống trọn vẹn trong từng khoảnh khắc của cuộc đời mình.
Nguyên nhân dẫn đến mù màu đa sắc là gì?
Phần lớn mù màu đa sắc mang yếu tố di truyền, truyền từ mẹ sang con trai. Tuy nhiên, các bệnh lý mắt như thoái hóa điểm vàng, glaucoma, hay bệnh toàn thân như tiểu đường và tuổi tác cũng có thể làm giảm khả năng nhận biết màu sắc.
Một số thuốc điều trị tim mạch, thần kinh hoặc hóa chất độc hại cũng được ghi nhận gây tổn thương tế bào nón.
Việc hiểu rõ nguyên nhân không chỉ trả lời câu hỏi mù màu đa sắc là gì. Mà điều này còn mở hướng phòng ngừa và điều trị. Nhất là các dạng mắc phải có thể cải thiện nếu phát hiện sớm.
Mù màu đa sắc ảnh hưởng đến cuộc sống thế nào?
Bạn hãy thử tưởng tượng, nếu một ngày bản thân mình không nhìn rõ màu sắc thì sao? Đó không chỉ là sự bất tiện, mà còn là thử thách lớn đến cảm xúc.
Người mắc mù màu đa sắc có thể chọn nhầm quần áo, khó nhận biết thực phẩm chín. Thậm chí họ còn gặp nguy hiểm khi lái xe ban đêm.
Trẻ nhỏ đôi khi bị hiểu lầm là không tập trung. Nhưng thực chất chúng đang khó phân biệt màu trong bài học. Người lớn có thể bị giới hạn nghề nghiệp, từ hàng hải, phi công đến thiết kế đồ họa.
Tuy nhiên, nhiều người vẫn thích nghi và sống tốt với bệnh lý này. Điều đó chứng minh rằng: mù màu đa sắc không định nghĩa khả năng sáng tạo hay thành công của một người.
Triệu chứng mắt bị mù màu đa sắc
Triệu chứng mắt bị mù màu đa sắc không chỉ là không thấy màu đỏ. Một số người nhìn màu như bị phai. Hoặc các sắc thái xanh, đỏ, tím trông gần như giống hệt.
Nhiều người tình cờ phát hiện bệnh của mình khi không phân biệt được màu trong tranh, quần áo hoặc đèn giao thông. Điều thú vị là bản thân họ hiếm khi nhận ra cho đến khi so sánh với người bình thường.
Khi đã hiểu rõ mù màu đa sắc là gì, bạn hãy để ý lắng nghe những tín hiệu tinh tế này của cơ thể. Đồng thời chủ động đi kiểm tra sớm nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào bất thường.
Cách kiểm tra mù màu đa sắc
Để chẩn đoán, bác sĩ mắt sẽ khai thác tiền sử gia đình và mô tả triệu chứng.
Tiếp theo là các bài kiểm tra mù màu chuyên biệt. Phổ biến nhất là bảng màu kiểm tra mù màu Ishihara. Đây là nơi người bệnh đọc số hoặc hình ẩn trong các chấm màu, một dạng test mù màu nhanh và chính xác.
Ngoài ra, bác sĩ có thể check mù màu bằng máy phân tích sắc giác hoặc kiểm tra độ mù màu nâng cao hơn.
Một số trường hợp cần test mù màu đa sắc kèm các cận lâm sàng như chụp võng mạc. Thậm chí xét nghiệm di truyền để tìm đột biến gen.
Dù là kiểm tra mắt mù màu đơn giản hay chuyên sâu, thì mục tiêu vẫn là xác định mức độ và nguyên nhân mù màu đa sắc là gì để có hướng hỗ trợ phù hợp.
Điều trị bệnh mù màu đa sắc
Hiện nay vẫn chưa có thuốc chữa khỏi bệnh mù màu đa sắc. Nhưng nhiều phương pháp vẫn có thể giúp người bệnh nhìn thế giới màu sắc rõ ràng hơn.
Kính lọc màu hoặc tròng kính đặc biệt có thể giúp tăng tương phản. Đồng thời cho phép phân biệt sắc thái tốt hơn.
Một số ứng dụng công nghệ trên điện thoại, máy tính hỗ trợ chuyển đổi màu sang ký hiệu hoặc âm thanh. Chúng giúp công việc trở nên thuận lợi hơn.
Với trường hợp di truyền, liệu pháp gen đang được nghiên cứu và mang đến nhiều hy vọng. Ngoài ra, điều trị bệnh lý nền. Như: tiểu đường, thoái hóa điểm vàng cũng có thể cải thiện thị giác màu.
Đặc biệt, việc tham gia tư vấn tâm lý và hỗ trợ giáo dục sẽ giúp trẻ và gia đình hiểu rõ mù màu đa sắc là gì. Từ đó dần chấp nhận và khai thác thế mạnh của bản thân, thay vì chỉ tập trung khuyết điểm.
Việc hiểu rõ mù màu đa sắc là gì không chỉ để gọi tên một tình trạng thị giác. Đó còn là cách để chúng ta biết ơn, trân trọng cuộc sống này và thấu cảm hơn đối với những người mù màu đa sắc. Dù thị lực có thiếu vài gam màu, thì cuộc sống vẫn có thể rực rỡ khi ta biết thích nghi, khám phá và tìm ra vẻ đẹp riêng của mình.
