Có bao giờ bạn soi gương, thấy mọi thứ hơi nhòe, dù mắt vẫn cảm giác bình thường? Đó có thể là dấu hiệu của loạn thị và trục loạn thị chính là tọa độ quyết định hướng nhìn của đôi mắt. Khi hiểu đúng về trục loạn, bạn sẽ tránh được những sai lầm nhỏ khiến thị lực giảm đi từng ngày.
Loạn thị là gì?
Loạn thị không chỉ đơn giản là mắt bị mờ. Nó là tình trạng giác mạc, thủy tinh thể không cong đều. Sự cố đó khiến ánh sáng không hội tụ về cùng một điểm trên võng mạc.
Chính vì vậy, hình ảnh mà mắt bạn nhận được bị méo mó, mờ nhòe. Bạn sẽ khó tập trung dù nhìn xa hay gần.
Điều đặc biệt là, loạn thị không phải lúc nào cũng đi kèm với cận hoặc viễn. Có nhiều người không hề bị cận, nhưng vẫn cảm thấy mỏi mắt, nhức đầu, hoa mắt vì trục loạn thị bị lệch.
Khi trục này sai lệch, ánh sáng đi vào mắt không còn ở đúng hướng vốn có. Nó khiến mọi vật dường như xoay nhẹ hoặc rung rinh mỗi khi bạn cố nhìn kỹ.
Cảm giác đó không chỉ gây khó chịu, mà còn ảnh hưởng đến sự tự tin trong học tập và công việc. Thử tưởng tượng bạn phải đọc chữ suốt ngày nhưng từng dòng đều mờ nhòe. Khi lái xe vào ban đêm, ánh đèn pha phía đối diện chói lóa. Đó chính là do loạn thị đang âm thầm khiến đôi mắt bạn quá tải.
Khi hiểu rõ loạn thị và trục loạn thị chính, bạn kiểm soát được tầm nhìn, thay vì để nó chi phối cuộc sống. Mỗi người có thể có mức độ và trục khác nhau. Nhưng điều quan trọng nhất là ai sẽ phát hiện sớm và điều chỉnh đúng cách.
Các triệu chứng của loạn thị
Không phải ai bị loạn thị cũng nhận ra ngay, bởi các triệu chứng ban đầu thường rất mờ nhạt. Tuy nhiên, nếu để ý kỹ, bạn có thể thấy những dấu hiệu nhỏ mà đáng lo. Điển hình nhìn chữ bị nhòe, hình ảnh bị kéo dài, phải nheo mắt mới thấy rõ.
Một số người lại thường xuyên nhức đầu, mỏi cổ, thấy ánh sáng ban đêm loang lổ. Tất cả đều có thể xuất phát từ trục loạn thị bị sai.
Điều đáng nói là cảm giác khó chịu này không chỉ nằm ở đôi mắt. Khi trục loạn bị lệch, não của bạn phải làm việc gấp đôi. Mục đích là để cố gắng chỉnh lại hình ảnh cho rõ. Dần dần, sự căng thẳng này khiến bạn dễ mất tập trung, mệt mỏi. Thậm chí chán nản, thất vọng mà không rõ nguyên nhân.
Trẻ nhỏ bị loạn thị thường học kém hơn, không phải vì lười mà vì không nhìn rõ chữ viết. Người lớn bị loạn thị nhẹ lại hay chủ quan. Nhiều người cho rằng chắc do làm việc nhiều. Chính sự chủ quan ấy khiến tình trạng trở nên nặng hơn.
Nếu bạn thấy mắt thường xuyên mỏi dù đã ngủ đủ. Khi đọc sách, nhìn màn hình mà mọi thứ cứ như rung nhẹ. Đó là lúc bạn nên kiểm tra trục loạn ngay.
Một cặp kính đúng trục, đúng độ có thể thay đổi hoàn toàn chất lượng cuộc sống của bạn.
Trục loạn thị là gì?
Trục loạn thị là con số biểu thị hướng của độ cong bất thường trong giác mạc hoặc thủy tinh thể. Nó được đo bằng độ, từ 0° đến 180°. Xác định xem phần bị méo của giác mạc nằm ở hướng nào. Là ngang, dọc hay chéo.
Bạn có thể tưởng tượng trục loạn giống như kim la bàn của đôi mắt. Nếu kim chỉ đúng hướng, thì mọi hình ảnh sẽ hội tụ gọn gàng. Nhưng chỉ cần lệch vài độ, mọi thứ sẽ trở nên mờ nhòe và biến dạng.
Trục loạn không phải là độ nặng của bệnh, mà là hướng méo. Mỗi người có một trục khác nhau: 90° (loạn đứng), 180° (loạn ngang) hoặc các hướng chéo như 45°, 135°.
Khi bác sĩ đo mắt, họ sẽ ghi “CYL” (độ loạn) và “AXIS” (trục loạn thị). Hai thông số này kết hợp với nhau giúp kính hiệu chỉnh ánh sáng đi đúng hướng, trả lại hình ảnh sắc nét.
Sự chính xác của trục loạn cực kỳ quan trọng. Nếu sai chỉ 5-10 độ, thì hình ảnh có thể méo và khiến mắt phải điều tiết liên tục. Vì vậy, việc đo trục cần được thực hiện bằng máy chuyên dụng và được kiểm tra kỹ lưỡng bởi bác sĩ mắt.
Sự khác biệt giữa độ loạn thị và trục loạn thị
Nhiều người vẫn nhầm lẫn giữa độ loạn thị và trục loạn. Hai khái niệm này tuy liên quan chặt chẽ nhưng lại hoàn toàn khác nhau.
Độ loạn thị (Cylinder – CYL)
Cho biết mức độ cong không đều của giác mạc, tức là mắt bị méo nhiều hay ít. Độ càng lớn, hình ảnh càng bị biến dạng.
Trục loạn thị (Axis)
Thể hiện hướng của độ cong đó, giống như xác định đường méo nằm ở đâu trong mắt.
Hãy hình dung giác mạc giống như quả bóng. Nếu quả bóng bị ép theo chiều dọc, thì bạn có loạn thị trục 90°. Nếu bị ép theo chiều ngang, thì đó là trục 180°. Còn nếu bị méo chéo, thì trục sẽ nằm ở 45° hoặc 135°.
Cả hai thông số này kết hợp với nhau mới giúp bác sĩ mắt xác định cách ánh sáng đi qua mắt bạn. Từ đó làm ra chiếc kính phù hợp. Nếu chỉ biết độ mà không xác định đúng trục loạn thị, thì việc điều chỉnh sẽ không chính xác.
Đó cũng là lý do dù đã đeo kính loạn thị nhưng mắt vẫn mờ và dễ nhức.
Khi hiểu được sự khác biệt trên, bạn sẽ không còn mù mờ mỗi khi cầm toa kính trên tay. Đôi khi, vấn đề không nằm ở độ nặng, mà ở chỗ trục loạn bị lệch. Chính điều đó mới là nguyên nhân khiến bạn đeo kính mãi vẫn không thoải mái.
Tổng quan về trục loạn thị và thị lực
Thị lực không chỉ phụ thuộc vào độ cận hay viễn, mà còn chịu ảnh hưởng lớn từ trục loạn. Một người có độ loạn thấp nhưng trục sai vẫn có thể nhìn mờ hơn người có độ cao, nhưng đúng trục.
Khi trục được điều chỉnh chuẩn xác, ánh sáng hội tụ đúng vị trí trên võng mạc, Nó giúp mắt thấy rõ ràng, sắc nét và tự nhiên. Nhưng nếu trục lệch, thì ánh sáng sẽ tán ra nhiều hướng. Nó khiến hình ảnh méo, nhòe, có thể rung nhẹ. Cảm giác này giống như khi bạn nhìn qua tấm kính bị cong. Càng cố nhìn kỹ, chỉ càng mỏi mắt.
Điều tích cực là trục loạn thị hoàn toàn có thể được hiệu chỉnh bằng kính hoặc phẫu thuật khúc xạ. Một cặp kính được đo chính xác giúp giảm mỏi mắt, cải thiện độ tập trung và ngăn tình trạng loạn tiến triển.
Có phải trục loạn thị càng lớn càng nguy hiểm?
Nhiều người nghĩ rằng trục loạn càng lớn thì càng nguy hiểm, nhưng thực ra không phải vậy. Trục loạn thị không phản ánh mức độ nặng nhẹ của bệnh, mà chỉ thể hiện hướng lệch của giác mạc.
Cái nguy hiểm không nằm ở con số của trục, mà ở sự sai lệch so với hướng thực tế của mắt. Nếu trục bị đo sai, kính chế sai, trục thay đổi theo thời gian mà không được chỉnh lại, thì khi ấy mới là vấn đề. Mắt sẽ phải điều tiết liên tục, gây mỏi, nhức đầu, suy giảm thị lực lâu dài.
Chính vì vậy, bạn không nên hoang mang khi thấy trục của mình là 10°, 90° hay 175°. Điều quan trọng là trục đó có được chỉnh đúng khi bạn đeo kính hay không. Một chiếc kính chính xác giúp ánh sáng đi đúng hướng. Cho dù trục là bao nhiêu, bạn vẫn có thể nhìn rõ và thoải mái.
Điều bạn cần là kiểm tra định kỳ, vì trục có thể thay đổi theo thời gian. Hoặc do thói quen sinh hoạt, làm việc lâu trước màn hình.
Khi mắt được đo và hiệu chỉnh chuẩn xác, bạn hoàn toàn có thể sống khỏe và nhìn rõ dù bị loạn thị.
Loạn thị không đeo kính có sao không?
Rất nhiều người biết mình bị loạn thị nhưng vẫn không đeo kính. Chỉ vì họ vẫn nhìn được mà. Tuy nhiên, sự thật là không đeo kính khi bị loạn thị sẽ khiến mắt phải hoạt động quá sức.
Khi ánh sáng không hội tụ đúng, não bộ buộc phải chỉnh tay để tái tạo hình ảnh rõ hơn. Quá trình này diễn ra liên tục khiến bạn dễ bị nhức đầu, hoa mắt và thị lực yếu dần. Với trẻ em, việc không điều chỉnh trục loạn thị đúng cách còn có thể dẫn đến nhược thị. Tức là mắt không phát triển thị giác hoàn chỉnh.
Đặc biệt, loạn thị không đeo kính lâu ngày còn ảnh hưởng đến tư thế làm việc, thói quen nhìn gần, làm tăng nguy cơ cận tiến triển. Bạn có thể không nhận ra ngay, nhưng cảm giác mỏi nhẹ mỗi ngày chính là lời cảnh báo.
Một cặp kính đúng độ và trục loạn không chỉ giúp bạn nhìn rõ hơn mà còn giúp đôi mắt được nghỉ ngơi. Đeo kính không phải là bất tiện. Đó là cách bạn đang bảo vệ đôi mắt khỏi sự quá tải vô hình.
Đeo kính sai trục loạn thị bị gì?
Đây là một trong những lỗi phổ biến và cũng là nguyên nhân khiến nhiều người đeo kính mà vẫn mờ. Khi đeo kính sai trục loạn thị, ánh sáng đi lệch hướng so với trục thật của mắt. Nó khiến hình ảnh không được hội tụ đúng, dẫn đến nhìn mờ, nhòe, méo, bị rung khi di chuyển ánh nhìn.
Không chỉ vậy, mắt phải điều tiết nhiều hơn để cố gắng bù lại sai lệch. Sau một thời gian, người đeo kính sai trục sẽ cảm thấy mỏi mắt, đau đầu, chóng mặt khi làm việc lâu. Một số người còn cảm thấy không quen kính mới. Trong khi nguyên nhân thật sự là trục bị đo sai vài độ.
Đặc biệt, nếu sai trục ở trẻ nhỏ, thì việc phát triển thị lực có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng, dẫn đến nhược thị vĩnh viễn. Vì vậy, việc đo trục loạn thị chính xác là yếu tố sống còn trong quá trình cắt kính.
Bạn hãy luôn kiểm tra lại mắt định kỳ. Đặc biệt khi cảm thấy kính mới không thật mắt hoặc chưa thoải mái. Một điều chỉnh nhỏ về trục có thể thay đổi hoàn toàn trải nghiệm nhìn của bạn.
Đôi mắt chỉ có một và trục loạn thị chính là chìa khóa giúp ta giữ cho cửa sổ tâm hồn luôn trong sáng. Bạn tuyệt đối đừng coi thường những vết mờ nhỏ hay cảm giác mỏi mắt thoáng qua. Vì chúng đang âm thầm bào mòn thị lực và chất lượng cuộc sống hàng ngày của bạn đấy.
