Tết Đoan Ngọ 2023 tức ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch rơi vào ngày 22/6 dương lịch hôm nay. Tết Đoan Ngọ được mặc định là ngày Tết diệt sâu bọ, Tết nửa năm. Vốn đã có sẵn trong tâm thức người Việt nên nhiều gia đình thường tổ chức cúng cơm, rượu, quả vải, mận ngày này. Đó cũng là lý do vì sao hôm nay khi ra đường, người dân TP.HCM nhìn thấy nhiều bánh ú lá tro, bánh bá trạng, lá xông được bày bán. Theo thường lệ, vừa bắt đầu sang tháng 5 âm lịch, các mặt hàng này đã xuất hiện. Đây cũng là tín hiệu báo rằng Tết Đoan Ngọ đang đến gần.
Nguồn gốc Tết Đoan Ngọ 2023
Ngày trước, khi nông dân đang ăn mừng vụ mùa bội thu thì có đàn sâu bọ kéo đến phá. Lúc đó, một ông lão đã hướng dẫn mỗi nhà lập bàn cúng. Bao gồm: Bánh tro, trái cây rồi ra trước nhà tập thể dục vào giờ Ngọ.
Người dân làm theo thì tình cờ sâu bọ cũng lần lượt chết theo. Câu chuyện được truyền miệng mạnh mẽ ngay sau đó. Vì thế, cứ đến ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch, người nông dân lại cúng kiếng để diệt sâu bọ. Hay còn gọi là ngày Tết Đoan Ngọ 2023.
Bên cạnh đó, mùng 5 tháng 5 còn là ngày diệt ký sinh trùng gây hại có trong bộ phận tiêu hoá của con người. Bởi vì người xưa quan niệm rằng khi ăn các loại trái cây có vị chua, chát sẽ loại bỏ được chúng trong ngày này.
Tại sao có tên là Tết Đoan Ngọ?
Vào thời điểm này, người nông dân thường tổ chức lễ cúng tạ ơn trời đất, tổ tiên, ăn mừng vụ mùa. Tết Đoan Ngọ được gọi chung là Tết nửa năm.
Đoan có nghĩa là bắt đầu. Ngọ chỉ giờ Ngọ. Tức là khoảng thời gian nóng nhất trong ngày, từ 11 giờ đến 13 giờ chiều. Đoan Ngọ còn có thể hiểu là ngày mở đầu chuỗi ngày nóng nhất trong năm.
Ngoài ra, vẫn có những ý kiến cho rằng, Tết Đoan Ngọ có nguồn gốc từ cái chết của Khuất Nguyên.
Khuất Nguyên là một vị quan nước Sở. Ông từng khuyên can vua Sở không nên tin vào nước Tần. Thế nhưng lời khuyên của không được chấp nhận, mà còn bị đày đi xa xứ. Buồn chán, thất vọng, ông ôm đá nhảy xuống sông Mịch La tự vẫn. Trùng hợp ngày ông tự vẫn lại rơi vào ngày mùng 5.5 âm lịch. Đời vua sau tiếc thương nên làm đồ cúng tế, mang ra sông thả xuống.
Tập tục trong ngày Tết nửa năm
Mỗi vùng, miền sẽ đón Tết Đoan Ngọ với một bầu không khí khác nhau. Ở miền Nam, người dân thường mua bánh ú nước tro, lá xông và trái cây về cúng. Ở miền Bắc, mọi người thường mua cơm rượu, quả vải, mận cho trẻ ăn ngay khi ngủ dậy. Ở miền Trung, vào đúng giờ Ngọ, người dân sẽ mua vịt quay hoặc đi tắm biển buổi trưa, múc nước giếng lên tắm.
Riêng tại TP.HCM, người dân thường đi mua bánh ú, cơm rượu, lá xông và trái cây để cúng vào đêm mùng 4.5 âm lịch. Hoặc cúng Tết Đoan Ngọ vào sáng sớm mùng 5 trước khi đi làm. Những nhà nào cúng Tết Đoan Ngọ trong khung giờ 11 đến 13 giờ được xem là có điều kiện.
Mâm cúng thường được các gia đình chuẩn bị gồm có:
- Trái cây bao gồm trái mận, trái vải, chôm chôm, dưa hấu…, hoa đồng tiền.
- Bánh ú tro
- Thịt vịt
- Cơm rượu, chè.
Với lá xông, có người mua về nấu nước tắm. Có người mua về treo ở trước cửa hoặc một góc trong nhà. Ở vùng quê, vào ngày này, mọi người thường rủ nhau đi hái lá thuốc phơi khô dùng trong năm.
Tế Đoan Ngọ không chỉ là ngày Tết truyền miệng dân gian lâu đời mà còn là dịp sum vầy, đoàn tụ của các thành viên trong gia đình. Sắp kết thúc ngày mùng 5.5, Tết giữa năm, bạn đã làm được gì sau ngần ấy thời gian? Cùng Phùng Huy Hòa chiêm nghiệm nhé!
