Đôi mắt là cửa sổ của sức khỏe, nhưng không phải ai cũng hiểu rõ về chỉ số mắt bình thường của mình. Chỉ đến khi nhìn mờ, nhức mắt hay thay kính liên tục, nhiều người mới giật mình nhận ra tầm quan trọng của những con số đó.
Chỉ số mắt bình thường là bao nhiêu?
Khi nói đến chỉ số mắt bình thường, chúng ta đang nhắc tới khả năng nhìn rõ của mắt. Đó là khi mắt không cần sự hỗ trợ của kính.
Một người có thị lực bình thường sẽ đạt mức 10/10 trên bảng đo thị lực. Họ có thể nhìn rõ vật ở khoảng cách 5 mét giống như người có thị lực hoàn hảo.
Tuy nhiên, ‘bình thường’ không chỉ nằm ở con số này. Mắt khỏe còn phụ thuộc vào độ cầu (SPH), độ loạn (CYL) và trục (AXIS) trên đơn kính.
Nếu thị lực bạn đo được 8/10, 7/10, thậm chí 5/10, thì điều đó không có nghĩa mắt bạn hỏng. Chúng mang ý nghĩa là độ khúc xạ đã thay đổi, có thể do cận, viễn, hay loạn thị.
Ví dụ, người bị cận -2.00D có thể nhìn xa mờ nhưng vẫn sinh hoạt bình thường. Trong khi người viễn +1.00D lại gặp khó khăn khi đọc sách gần.
Việc hiểu rõ chỉ số mắt bình thường giúp chúng ta đánh giá chính xác tình trạng thị lực. Bạn sẽ chọn kính đúng độ, phát hiện sớm các vấn đề về mắt cũng như các tật khúc xạ.
Phùng Huy Hòa biết vẫn còn nhiều người chủ quan vì nghĩ mắt mình vẫn nhìn được. Nhưng thật ra thị lực có thể giảm chậm, khiến bạn không nhận ra. Do đó, chúng ta đừng quên đo mắt và theo dõi định kỳ để bảo vệ mắt tốt hơn.
Mỗi con số không chỉ thể hiện tầm nhìn. Chúng còn phản ánh cách bạn đang đối xử với sức khỏe thị lực của chính mình.
Chỉ số mắt như thế nào là bất thường?
Một khi chỉ số mắt bình thường bị thay đổi, mắt sẽ phát ra những tín hiệu cảnh báo rất rõ ràng. Đó nhìn mờ, mỏi mắt, đau đầu, chảy nước mắt, chói khi nhìn ánh sáng mạnh. Khi đó, các thông số trong đơn kính cũng sẽ lệch khỏi mức trung tính.
Nếu độ cầu (SPH) mang giá trị âm (-), thì bạn đang bị cận thị. Bạn sẽ chỉ nhìn gần rõ nhưng nhìn xa mờ.
Nếu SPH là dương (+), thì đó là viễn thị. Bạn sẽ nhìn xa rõ nhưng khó nhìn gần. Còn khi có độ loạn (CYL), thì đồng nghĩa mắt bạn bị loạn thị. Hình ảnh nhìn thấy bị méo hoặc nhòe ở cả hai khoảng cách.
Ngoài ra, sự chênh lệch quá lớn giữa hai mắt, thường trên 1 độ, cũng là dấu hiệu bất thường. Nó dễ gây mỏi mắt, giảm tập trung và thậm chí lé tiềm ẩn, nếu không được chỉnh đúng.
Không chỉ dừng ở khúc xạ, bất thường còn nằm ở thị lực chức năng.
Tức là dù đeo kính đúng độ, thì bạn vẫn không đạt 10/10. Nguyên nhân có thể do bệnh lý giác mạc, võng mạc hay thần kinh thị giác.
Những thay đổi trên không thể tự nhận biết bằng cảm giác chủ quan. Chúng cần được kiểm tra chuyên sâu bằng máy đo và bác sĩ mắt.
Bạn sẽ thấy thương đôi mắt của mình nếu tư duy rằng mắt chỉ có hai, nhưng mỗi ngày phải làm việc hàng chục giờ. Vì vậy, nếu thấy khác lạ, thì bạn đừng bao giờ phớt lờ. Dù chỉ một số sai lệch nhỏ cũng có thể dẫn đến hậu quả lớn về lâu dài.
Dựa vào đâu để xác định chỉ số mắt chính xác nhất?
Không ít người nghĩ rằng ra tiệm kính đo vài phút là biết ngay chỉ số mắt bình thường của mình. Nhưng thực tế không đơn giản vậy.
Để xác định chính xác, chúng ta cần kết hợp đo khúc xạ khách quan bằng máy và đo chủ quan. Trong đó, đo khúc xạ khách quan là bằng máy đo khúc xạ. Còn đo chủ quan là thông qua phản hồi thực tế của người được đo.
Bác sĩ mắt sẽ sử dụng bảng thị lực, máy đo tự động (Auto Refractometer) để kiểm tra khả năng điều tiết, phản xạ đồng tử. Đánh giá lác mắt tiềm ẩn, khô mắt…
Ngoài ra, môi trường đo, ánh sáng, tình trạng sức khỏe và thời điểm trong ngày cũng đều ảnh hưởng đến kết quả. Ví dụ, sau khi học tập, làm việc nhiều giờ trên máy tính, cơ điều tiết của mắt bị co cứng. Nó là nguyên nhân khiến kết quả đo bị sai lệch giả.
Vì vậy, để đo mắt đúng chuẩn, bác sĩ mắt khuyên bạn nên để mắt nghỉ ngơi ít nhất 30 phút trước khi thực hiện. Việc đo mắt cần được thực hiện trong không gian đủ sáng và có bác sĩ mắt theo dõi.
Khi cần làm kính đa tròng, kính loạn thị độ cao thì bạn nên đo tại phòng khám khúc xạ chuyên sâu, cửa hàng kính mắt uy tín để đảm bảo độ chính xác tuyệt đối. Ở đó, bạn mới nhận được phân tích chi tiết và lời khuyên phù hợp nhất.
Bạn cũng nên coi việc kiểm tra định kỳ như khám sức khỏe tổng quát cho đôi mắt. Vì chỉ khi biết rõ chỉ số mắt bình thường, bạn mới có thể bảo vệ được tầm nhìn dài lâu.
Hướng dẫn cách đọc đơn kính mắt chuẩn
Cầm trên tay tờ đơn kính sau khi đo mắt, nhiều người thường bối rối trước hàng loạt ký hiệu như: SPH, CYL, AXIS, ADD, PD… mà không hiểu ý nghĩa thực sự của chúng.
Thực ra, nếu bạn hiểu đúng bản chất của từng thông số, thì việc đọc đơn kính mắt không hề phức tạp. Vì mỗi con số đều kể cho bạn nghe tình trạng sức khỏe của đôi mắt mình.
Đầu tiên, SPH (Sphere) là chỉ số thể hiện độ cầu. Nó dùng để xác định bạn bị cận thị hay viễn thị.
Nếu SPH mang dấu “–”, thì bạn bị cận thị, là nhìn gần rõ nhưng nhìn xa mờ. Ngược lại, nếu mang dấu “+”, thì bạn bị viễn thị, là nhìn xa rõ nhưng khó nhìn gần.
Khi SPH bằng 0 hoặc ghi “PL (Plano)”, nghĩa là mắt bạn hoàn toàn bình thường. Bạn hoàn toàn không bị tật khúc xạ. Đây cũng chính là chỉ số mắt bình thường mà ai cũng mong muốn giữ được.
Bên cạnh đó, CYL (Cylinder) là chỉ số phản ánh độ loạn thị. Trong đó, loạn thị xảy ra khi giác mạc không tròn đều khiến hình ảnh bị méo hoặc nhòe.
Giá trị CYL càng lớn, mức độ loạn thị càng nặng;
Nếu CYL = 0, thì bạn không bị loạn thị.
Kèm theo CYL là AXIS (Trục). Con số từ 0 đến 180 độ dùng để chỉ hướng của loạn thị. Ví dụ, nếu CYL = -0.75 và AXIS = 90°, thì bạn bị loạn thị nhẹ, hướng theo trục dọc.
Một chỉ số khác thường gặp là ADD (Addition). Đây là chỉ số thể hiện độ cộng thêm dành cho người bị lão thị, thường từ tuổi 40 trở lên.
ADD giúp mắt nhìn gần rõ hơn, đặc biệt khi làm kính hai tròng hoặc đa tròng. Chẳng hạn, ADD = +2.00 nghĩa là cần cộng thêm 2 độ để đọc sách, dùng điện thoại rõ nét hơn.
Ngoài ra, PD (Pupillary Distance) là khoảng cách giữa hai đồng tử, tính bằng milimet. PD là yếu tố cực kỳ quan trọng giúp tròng kính trùng đúng tâm mắt.
Nếu PD sai, dù kính đúng độ, thì bạn vẫn có thể bị nhức đầu, mỏi mắt hay chóng mặt.
PD trung bình của người lớn thường dao động từ 58 đến 64mm. Con số này có thể khác nhau ở mỗi người.
Trên đơn kính, bạn sẽ thấy hai cột riêng biệt cho OD (mắt phải) và OS (mắt trái), đôi khi có thêm OU (cả hai mắt).
Mỗi mắt có thể có độ cận, loạn hoặc trục khác nhau, nên việc ghi rõ từng bên giúp bác sĩ mắt làm kính chuẩn xác hơn. Ví dụ: OD (mắt phải) SPH = -2.00, CYL = -0.50, AXIS = 90°; OS (mắt trái) SPH = -1.75, CYL = 0.00. Chúng có nghĩa là mắt phải bạn bị loạn nhẹ, trong khi mắt trái thì không.
Khi đọc đơn kính, bạn cần hiểu rằng các thông số SPH, CYL và AXIS luôn liên quan mật thiết với nhau, không thể tách rời. Việc so sánh với chỉ số mắt bình thường (SPH = 0, CYL = 0, thị lực 10/10) sẽ giúp bạn nhận biết mình đang lệch bao nhiêu so với mức tiêu chuẩn.
Vì thị lực thay đổi theo thời gian, đặc biệt với người thường xuyên dùng máy tính, điện thoại hoặc làm việc trong môi trường ánh sáng yếu, nên bạn đừng bao giờ quên kiểm tra mắt định kỳ.
Những lưu ý khi đọc đơn kính mắt
Nhiều người cầm tờ đơn kính mà không hiểu mình đang đeo loại kính nào. Mắt mình đang yếu ở đâu. Thực ra, đọc đơn kính không khó nếu bạn nắm rõ vài nguyên tắc cơ bản.
Trên đơn sẽ có ba thông số chính:
SPH (Sphere): độ cận (-) hoặc viễn (+).
CYL (Cylinder): độ loạn thị, thường từ -0.25D đến -2.00D.
AXIS (Trục): hướng của loạn thị, từ 0 đến 180 độ.
Nếu bạn có thêm ghi chú như “ADD”, thì đó là độ cộng thêm khi làm kính hai tròng hoặc đa tròng cho người lão thị.
Mỗi thông số đều thể hiện tình trạng khúc xạ khác nhau. Độ mắt hay thị lực hoàn toàn có thể thay đổi theo thời gian. Vì vậy bạn tuyệt đối đừng bao giờ chủ quan sao chép lại đơn cũ để làm kính mới.
Bạn hãy so sánh với chỉ số mắt bình thường (SPH = 0, CYL = 0, thị lực 10/10) để nhận ra mức chênh lệch của mình. Việc hiểu ý nghĩa đơn kính không chỉ giúp bạn chọn đúng loại tròng và gọng, mà còn chủ động phát hiện khi nào cần kiểm tra lại.
Đôi khi chỉ 0.25 độ chênh lệch cũng đủ khiến mắt mỏi, đau đầu hoặc nhìn nhòe. Đọc đúng đơn kính là bước đầu tiên để hiểu đôi mắt mình. Đó là một kỹ năng nhỏ nhưng giúp bạn chăm sóc thị lực khoa học và bền vững hơn.
Hiểu rõ chỉ số mắt bình thường chính là cách bạn lắng nghe, bảo vệ đôi mắt của mình. Phùng Huy Hòa BUTITAN khuyến khích bạn hãy chủ động kiểm tra mắt định kỳ, chăm sóc và có các biện pháp bảo vệ mắt đúng cách mỗi ngày. Tuyệt đối đừng chờ đến khi nhìn mờ mới lo lắng, vì hối tiếc sau đó thường là điều tất yếu.
